De twee workshops Levensluister heb ik ervaren als inspirerend. In de relatief korte tijd die we hadden was er de juiste mix van een beetje theorie, praktische handvatten, mooie voorbeelden en tijd om met elkaar te oefenen. Leuk ook om dat met onbekenden te doen. Wat me vooral is bijgebleven is hoe belangrijk het is om echt naar iemand te luisteren, iemand te horen, blanco, zonder al plaatje in mijn te hebben hoofd. Een eye opener voor mij is dat je ook in vijf minuten een waardevol gesprek kunt hebben. Het is fijn als er meer tijd is, maar je kunt altijd oprecht interesse in iemand tonen, een goede vraag stellen in die paar minuten.

Door Marianne van Driel. Marianne is adviseur bij het Fonds Sluyterman van Loo en heeft deelgenomen aan een serie van twee workshops LevensLuister.

Tijdens de conferentie 'een nieuwe generatie ouderen langer thuis' heeft Marieke samen met haar moeder Mieke bijgedragen aan de inspiratie-sessie 'eenzaamheid verminderen vanuit positieve gezondheid'.

In samenwerking met de GGD West-Brabant werden de initiatieven 'Tijd van je leven' en 'LevensLuister' als praktijkvoorbeelden gepresenteerd.

We zijn enorm trots dat Mieke als ervaringsdeskundige en deelnemer aan het LevensLuister-leertraject over haar ervaringen heeft gesproken!

De lezing van Christien Brinkgreve, emeritus hoogleraar sociale wetenschappen, die ze heeft gehouden op het eerste LevensLuister-event 'de lessen van LevensLuister' is nu terug te luisteren als podcast:

Stream Opname Christien - Levensluister podcast van Levensluister | Luister gratis online op SoundCloud

We hebben heel mooi nieuws! We gaan samenwerken met Fonds Sluyterman van Loo! Fonds Sluyterman van Loo bevordert het levensplezier van ouderen door initiatieven voor creatieve ontwikkeling en verbinding te financieren. In hun visie groeit het levensplezier van iedere oudere in Nederland als ouderen zich creatief ontwikkelen en/of in verbinding zijn met anderen. Om die reden stimuleren ze initiatieven die duurzame dialogen en ontmoetingen tot stand brengen; een initiatief als LevensLuister dus! En daarom slaan we de handen ineen en organiseren we op 15 november samen een webinar voor medewerkers én vrijwilligers van organisaties over luisteren naar en praten met ouderen. Via het webinar willen we organisaties de kans geven om te leren over dialogen met ouderen. We zoeken daarvoor lokaal werkende organisaties die contact hebben met zelfstandig wonende ouderen. Na het webinar kunnen organisaties een aanvraag doen voor maximaal € 3.000 bij Fonds Sluyterman van Loo voor dialogen met ouderen in de eigen praktijk. De geselecteerde organisaties krijgen twee workshops van LevensLuister en een adviesgesprek, die samen zorgen voor een goede start met LevensLuister. Wil je meer weten? Kijk dan op :Gratis webinar: luisteren naar ouderen : Ouderenfonds | Fonds Sluyterman van Loo

"De razende reporter neemt je mee naar verschillende projecten uit het programma Versterking aanpak eenzaamheid. Wat doen ze en waar liggen de successen? Projectleiders en deelnemers vertellen."
De razende reporter van ZonMw kwam ook naar LevensLuister, zie hier het resultaat:

LevensLuister - ZonMw Digitale Publicaties

ZonMw stimuleert gezondheidsonderzoek en zorginnovatie. Vanuit het programma 'versterking aanpak eenzaamheid' heeft LevensLuister subsidie ontvangen om LevensLuister te verbreden en te verdiepen.

LevensLuister geeft het leven meer luister.

Het gesprek faciliteren tussen een oudere en zijn of haar naasten. Het diepere gesprek, over het leven, over waarden, met echte aandacht, een gesprek waarin gehechtheid ontstaat tussen mensen. Het begin van een vertrouwensrelatie. Dat is het doel van LevensLuister, dat vaardigheden aanleert om zo’n gesprek te voeren, in zorgorganisaties, maar ook thuis.

Voor het volledige nieuwsbericht klik hier.

Trots! Wederom een stap in de ontwikkeling van LevensLuister: we zijn een heuse VOF geworden! Dus mocht je zelf of als organisatie in oprecht gesprek willen over het leven met ouderen, laat het ons weten. Dan vertellen we je graag meer over LevensLuister maar vooral ook over het LevensLuisteren als werkwoord. Wat ons betreft voor iedereen!

De stamtafel is de ontmoetingsplek voor ouderen in Roosendaal en de omliggende dorpen. Hier kunnen ouderen terecht voor een kopje koffie, een goed gesprek, leuke activiteiten en een gezonde maaltijd. 

Op maandag 13 september 2021 kwamen we vanuit Humanitas bij de stamtafel op de Wiekendael om met de vaste stamtafel gasten een levensluistergesprek te voeren. Op deze manier konden de ouderen kennismaken met LevensLuister door in groepsverband met elkaar in gesprek te gaan aan de hand van de LevensLuister-kaarten.

Aanwezig waren 13 ouderen. We deelden de groepen in twee. Het is voor deze groep anders te lastig om het gesprek te volgen en er is meer tijd en ruimte om goed bij een vraag op een kaartje stil te staan als de groep kleiner is. Voordeel, en wellicht een vereiste, is dat deze groep elkaar al goed kent.

Dit is een vaste groep die het al gewend zijn om hun persoonlijke verhalen met elkaar te delen, er is al een vertrouwensband. Veel van de deelnemers hebben iemand of meerderen verloren, waardoor hun netwerk klein is geworden.

Er ontstonden mooie gesprekken, soms werd er gelachen, maar ook af en toe een traantje weggepinkt. Dat kon en dat mocht. De groep stond open voor elkaars verhalen, waardoor vooral het besef ontstond hoe belangrijk het is voor eenzame ouderen om hun verhaal met anderen te kunnen delen waarbij ze het gevoel hebben zich open te kunnen stellen. Soms lagen vragen gevoelig, immers het praten over dierbare herinneringen wekt soms ook verdriet op en emotie, maar het mooie was dat de groep vervolgens klaar stond om de verteller te steunen, waardoor het zomaar zo kon zijn dat er later weer met elkaar gelachen werd om een ervaring van vroeger die allen herkenden uit ‘die goeie ouwe tijd’.

In feite waren we dus al tevreden met het resultaat van deze middag. Vervolgens gingen we een week later één op één met de stamtafelbezoekers in gesprek. Ook hier kwam gelijk al van alles los, er was blijkbaar dus ook zeker behoefte om verder te praten. De gesprekken gingen nog meer de diepte in. Er werd langer gesproken. Juist ook door degenen die bij de groepsbijeenkomst nog wat lacherig hadden gedaan.

Onze conclusie is dat in groepsverband werken met de levensluisterkaartjes zeker ook kan werken, maar dat het afhankelijk is van de groep in hoeverre mensen zich voor elkaar openstellen. Enige begeleiding hierbij is zeker gewenst. Maar het kan zeker waardevol zijn. Wij hebben het in ieder geval als bijzonder ervaren!

Door Angelique Nelen. Angelique is projectcoördinator vrijwillige inzet voor en door ouderen bij Humanitas West-Brabant West.

Met onder andere vrijwilligers, welzijnsmedewerkers, zorgmedewerkers, coaches zijn we van start gegaan met het LevensLuister – leertraject. We deelden ervaringen en werden geïnspireerd door:

• Jaap van der Spek, taalfilosoof over hoe nieuwe woorden soms onvermoede ruimtes kunnen duiden om je in thuis te voelen en wanneer je daar dimensies van tijd in betrekt, dit rust, aanvaarding of eigenaarschap kan bieden.

• Aukelien Scheffelaar, postdoctoraal onderzoeker en onderzoeksmakelaar academische werkplaats Tranzo over het verhaal als kwaliteitsinstrument.

• Cees van Andel, geestelijk verzorger over persoonlijke en werk -ervaringen waarin taal ruimte kan bieden en luisteren voldoende kan zijn.

Na de zomer gaan we verder aan de slag met vaardigheden als luisteren, vragen stellen en omgaan met emoties. We kijken er naar uit! 

Wie ben je en wat is je relatie met LevensLuister?

Mijn naam is Mieke Schapendonk, moeder, oma, vriendin, teamcoach en collega. Zomaar een paar rollen die ik vervul in het dagelijks leven. Als coach werd ik betrokken bij het uitvoeren van een pilot en geven van een workshop binnen Mijzo. Inmiddels ondersteun ik, met veel plezier, de projectleider bij het uitvoering geven aan het subsidietraject Zon-mw en neem ik deel aan het leertraject. Ik draag er graag aan bij om LevensLuisteren als zaadje in het Mijzo DNA te planten. Oprechte aandacht en er helemaal mogen zijn is het mooiste wat je als mens kunt ontvangen.

Waarom draag je LevensLuister een warm hart toe?

Mensen oprecht zien is een van mijn stokpaardjes. Men zegt wel eens; bij jou kom ik er  bij de vraag ”hoe gaat het met je” nooit af met alleen een “goed”. Je wilt het altijd echt weten. En dat is ook zo. Tijdens mijn loopbaan en leven heb ik ervaren hoe belangrijk het is om de ander te zien, te horen en echt verbinding te hebben. Daar ontstaan de mooiste gesprekken uit en inzichten voor beide partijen. LevensLuisteren is een methodiek die daar heel mooi bij ondersteunt. Op een speelse manier kan je samen een vraag kiezen en ontstaan er mooie en verdiepende gesprekken die verbinden en ook nog eens inzicht kunnen geven in hoe een ander in het leven staat en wat er eventueel nog voor wensen of mogelijkheden liggen om een leven op te luisteren.

Wat is je favoriete LevensLuister-vraag?

Er zijn veel mooie vragen maar nu kies ik voor “Wat zou je tegen je jongere ik willen zeggen”? Ik heb ooit de overtuiging ontwikkeld dat ik alles (alleen) moest kunnen en dat het dan ook goed moest zijn. Dat heeft me veel kruim gekost maar direct ook laten zien wat voor power ik in me had. Inmiddels ben ik er achter dat er altijd hulp is en dat perfectie niet bestaat dus dat ik daar ook niet naar hoef te streven. Dat ik mag zijn wie ik ben. Mijn “power” zet ik nu in voor de dingen waar ik van nature goed in ben. Daar zit mijn kracht en mijn bijdrage aan het goede in het leven.

Wat geeft jouw leven luister?

Allereerst mijn kinderen en kleinkinderen. Daarnaast houd ik ervan om met vrienden te zijn, mooie gesprekken te voeren, te lachen, te koken en een fijne sfeer te creëren. De natuur geeft me rust en inspiratie. En ik sta dagelijks stil bij (vaak ook kleine) gebeurtenissen waarvoor ik dankbaar ben.

Wie ben je? En wat is je relatie met LevensLuister?

Ik ben Mieke Meijer. Ik doe vrijwilligers werk bij de stichting voor mekaar.

Ik ben jaren werkzaam geweest in de wijkverpleging. Dat betrof vaak verzorgende werkzaamheden. Vaak had je er niet de tijd voor om meer nader contact te hebben met deze cliënten. Met een paar ex collega’s dit besproken. Nu beseffen we steeds meer de meerwaarde om door middel van levensluistervragen, de gesprekken meer diepgang te geven.

Waarom draag je LevensLuister een warm hart toe?

Ik draag Levensluister een warm hart toe, omdat ik nu meer met zelfvertrouwen de mensen tegemoet kan treden. Het is opvallend dat de cliënten het prettig vinden om zelf het onderwerp te kiezen. Met een mevrouw heb ik diepgaande gesprekken gevoerd over haar jeugd. Ze is erg gepest en heeft dit nooit goed kunnen verwerken. Ze heeft daar nog nooit met iemand over gesproken.

We hebben met mijn zussen al enkele keren Levensluister kaarten gebruikt. Dan komen er verhalen naar boven, die je van tevoren niet had kunnen bedenken. Je leert elkaar op een andere manier kennen. Ook bij mijn hoogbejaarde moeder merkte ik dat ze mij dingen vertelde die voor haar veel hebben betekend in haar leven. In deze sfeer durfde ik haar spannende en confronterende vragen te stellen. Ik merkte dat het haar goed deed.

Wat is je favoriete LevensLuister-vraag?

Welke levensfase heb je als meest prettig ervaren?

Vooral de periode dat de kinderen nog thuis waren, meemaken hoe de kinderen zich ontwikkelden, maar ook samen op vakantie gaan. Maar de levensfase van het werken in de wijk vond ik ook geweldig. De levensfase waar ik nu in verkeer is ook weer prachtig!

Fijn om te zien waar de kleinkinderen mee bezig zijn, waar liggen hun interesses?

Wat geeft jouw leven luister?

Dat mijn kinderen en hun gezinnen het goed hebben. Graag wil ik daar waar mogelijk aan bijdragen. Ook hecht ik veel waarde aan het contact met mijn familie en vrienden. Maar ook zo veel mogelijk genieten met mijn man in de nazomer van ons leven.

Wie ben je? En wat is je relatie met LevensLuister?

Mijn naam is Ivar Berix. Ik ben professioneel muzikant (ik speel klarinet) en heb jarenlang op topniveau kamermuziek gespeeld. Omdat je daarbij zonder dirigent werkt is het van essentieel belang om heel goed te luisteren. Hierdoor is het mogelijk om met je mede muzikanten samen te komen en blijven, niet alleen op basis van afspraken, maar vooral door in het moment van de uitvoering door luisteren tot afstemming en verbinding te komen.

Muziek is voor mij een taal. De manier van luisteren en afstemmen zoals in de muziek is ook heel goed toepasbaar buiten de muziek, in gesprekken, dialogen, discussies, vergaderingen, etc. Er is één groot verschil tussen de twee werelden: op het podium kom je altijd samen met je mede musici. En – hoe mooi sommige debatten of discussies ook kunnen zijn – dat kunnen we niet altijd zeggen van gesprekken die worden gevoerd met woorden.

Net als de mensen van LevensLuister heb ik een grote passie voor het uitdragen van de mogelijkheden van het luisteren. De verfijning en verdieping van luisteren kan mensen samen brengen en veel verdieping en zingeving opleveren. Daarnaast kan het ook de effectiviteit van een gesprek enorm verhogen.

Waarom draag je LevensLuister een warm hart toe?

Ik voel me zeer betrokken bij LevensLuister omdat ik geloof in echtheid en authenticiteit in contact. Ik geloof in de werking van kwetsbaarheid en nieuwsgierigheid. En ik weet dat het dieper leren luisteren heel veel te bieden heeft op al die vlakken. In herken de behoefte aan meer verdieping in de maatschappij en zeker ook bij ouderen. Daarom lever ik graag mijn bijdrage in de vorm van improvisatie workshops, ondersteund met eenvoudige technieken vanuit de mindfulness.

Wat is je favoriete LevensLuister-vraag?

Ik kies voor de vraag: waardoor raak je geïnspireerd? Mijn antwoord: wat mij inspireert is beweging. Het leven en alles wat erbij hoort is altijd in beweging. Er is niet één pad naar geluk of verdieping. Als je in beweging bent, altijd bereid om te bewegen, dan kun je heel makkelijk luisteren, afstemmen en meebewegen. Beweging maakt ook de levensenergie in jou wakker. En die maakt dat je impulsen en initiatieven gaat ervaren en volgen.

Wat geeft jouw leven luister?

Muziek, mensen, vrienden, ontmoetingen, geraaktheid. En natuurlijk… muziek!

Waar kunnen we meer informatie over je vinden?

https://www.linkedin.com/in/ivar-berix-8b94a512/
https://mindfuladventure.nl/coaching/corona-online-coaching/ivar-berix/ivar/

https://www.trouw.nl/religie-filosofie/echte-rust-vond-ivar-berix-53-niet-tot-een-zin-zijn-leven-veranderde~b88ffd84/

"Hoe mooi dat gisteren de tijd even stil stond online. Een uur met rust en ruimte voor interactie, stilte, bezinning, even met jezelf in gesprek op papier en met elkaar. Ik ben erg benieuwd naar jullie ervaring en de kansen die jullie zien voor levensluister binnen Samen Ouder Worden en in je eigen werk en leven met deelnemers, cliënten, collega's, familie, studiegenoten, vrienden ......" aldus Iris Traets na de Online LevensLuister workshop.

Het doel van de workshop was ontdekken of binnen het programma Samen Ouder Worden de gesprekskaarten gebruikt kunnen worden voor het gesprek tussen jongeren en ouderen. En om te bekijken of er een mooie verbinding gemaakt kan worden met positieve gezondheid en doeldenken van David Wijnperle. Een enthousiaste groep vrijwilligers, studenten en trainers deed mee aan de workshop. Enkele reacties: "Fijn, je komt in een steeds diepere laag van jezelf terecht. Leuk om daar al schrijvend te komen.". "Super fijn. Door de vragen kom je gelijk tot een 'echt' gesprek, zonder dat je voelt dat je moet 'leveren". "Goed, leuk gesprek gehad vond ik. Fijn ook om te luisteren en dat je niet ergens iets van hoeft te vinden". En "Er werden goede vragen gesteld om het gesprek meer diepgang te geven. Het is wel enigszins oncomfortabel, want je bent toch ook gewend om de vraag ook weer terug te stellen. Ik in ieder geval ; )".

Meer informatie over positieve gezondheid: www.iph.nl
Meer informatie over doeldenken: www.doeldenker.nl

Wie ben je? En wat is je relatie met LevensLuister?

Mijn naam is Ariane van Heijningen, praktisch filosoof bij De Denksmederij. Ik mocht namens De Denksmederij een workshop geven over het stellen van goede vragen in het kader van LevensLuister. Ik heb dat met ongelooflijk veel plezier gedaan. 

Waarom draag je LevensLuister een warm hart toe?

Omdat ik door mijn werk als praktisch filosoof geleerd heb dat een vraag stellen een van de meest waardevolle cadeaus is die je de ander kunt geven. En nog gratis en oneindig voorradig ook! Zeker die vragen die in eerste instantie wat spannend of ongemakkelijk lijken, hebben met de juiste intentie van oprechte nieuwsgierigheid, een sterkte verbindende werking. Soms zelfs helend voor de persoon die de vraag ontvangt. En het grappige is: dat zijn juist vaak hele heldere, confronterende, scherpe en spannende vragen. Voorbij de standaardvragen op een verjaardagsfeestje. En ik denk dat dat precies is waar LevensLuister over gaat: vragen die verbinden en helen. 

Wat is je favoriete LevensLuister-vraag?

Mijn favoriete LevensLuister-vraag is: “Waar denk je aan voordat je in slaap valt?” omdat het een hele intieme, simpele, concrete vraag is. En omdat het een vraag is, die naar zowel hele vrolijke als verdrietige antwoorden kan leiden. En dus altijd een prachtig aanknopingspunt kan zijn voor een LevensLuister gesprek.  

Wat geeft jouw leven luister?

Mijn werk en mijn gezin! Mijn gezin uiteraard het allermeest! 

Waar kunnen we meer informatie over je vinden?

Meer informatie over mij kun je vinden op Denkplaats - Praktische filosofie & Systemische interventies

Begin december hebben we gehoord dat de aanvraag voor de subsidie 'ondersteuning maatschappelijke beweging tegen eenzaamheid' binnen het programma 'versterking aanpak eenzaamheid' van ZonMw is gehonoreerd! Dat maakt het mogelijk om ons verder te ontwikkelen met LevensLuister. Goed nieuws dus dat ook ons leven luister geeft! Vandaag zijn we van start gegaan met de eerste projectgroep bijeenkomst.

Wat gaan we doen binnen dit project?   
In dit project gaan we LevensLuister uitbreiden én verdiepen.
Uitbreiden door de kaartenset aan meer ouderen aan te bieden zowel in de zorginstelling als thuis.
Verdiepen door het ontwikkelen van een leertraject voor zorgverleners, vrijwilligers en ouderen. Met inzet van experts op het gebied van onder meer luisteren, goede vragen stellen en zingeving. In het leertraject worden LevensLuister-vaardigheden ontwikkeld om ouderen te kunnen ondersteunen bij het reflecteren op het leven en om te gaan met emoties als angst en verdriet.

Deze aanvraag bij ZonMw is ingediend vanuit Mijzo in samenwerking met Surplus, GGD West Brabant, Kennisland en Beekers vol aandacht. 

Meer informatie over het programma versterking aanpak eenzaamheid.

In 2020 is LevensLuister geselecteerd voor het Pioniersprogramma van Leven Lang Leven.

Tijdens dit programma pionieren we om LevensLuister verder te ontwikkelen. Ons doel hierbij is om het concept te verdiepen. Hiervoor hebben we een verdiepende workshop ontwikkeld met bijdragen van Ivar Berix, expert in luisteren en muzikant, en Ariane van Heijningen, praktisch filosoof.

Op 15 januari 2021 was de slotbijeenkomst

Workshop verdieping LevensLuister - 10 december 2020

Op donderdagochtend 10 december was het zover! De eerste LevensLuister inspiratieochtend onder leiding van Ivar Berix en Ariane van Heijningen en waar kan dat beter dan bij de inspirerende locatie CultKitchen in Breda. 

We begonnen de ochtend met in beweging komen: letterlijk in beweging en al zingend stemden we op elkaar af. Ivar is succesvol muzikant en liet ons het geheim van goede muziek ontdekken. Dat geheim is namelijk: luisteren. Luisteren niet alleen met je hoofd maar ook met je hart. We maakten samen muziek, luisterden naar elkaar, gebruikten onze zintuigen en stemden af om tot verbinding met elkaar en met het hier en nu te komen. 

Ariane, praktisch filosoof, liet ons feilloos merken hoe moeilijk het is om te luisteren zonder conclusies te verbinden aan wat je hoort, zonder te interpreteren of oordelen. Luisteren vanuit waarnemen begint bij niet weten. Je comfortabel voelen in het ‘niet weten’. Niet weten geeft ruimte aan de ander om deze in te vullen. Een gesprek voeren vanuit openheid en oprechte nieuwsgierigheid. Nieuwsgierigheid is niet voor niets een van de vier gespreksdeugden van Socrates, naast vrijmoedigheid, beknoptheid en realiteit. 

“Het was een veelheid aan ervaringen” was een van de reacties van de deelnemers. 

Wij blikken ook terug op een fijne bijeenkomst en zijn blij dat we met de subsidie van ZonMw en met onze partners Mijzo, Surplus, GGD West Brabant, Beekers vol Aandacht en Kennisland deze ervaringen verder kunnen gaan verdiepen en uitbreiden om gezamenlijk tot een leertraject te komen. Om zo meer mensen te inspireren en ondersteuning te bieden in het voeren van verrijkende, verdiepende en zingevende gesprekken vanuit luisteren en vragen stellen. Te raken en geraakt te worden. Dat is waar LevensLuister voor staat! 

Benieuwd naar Ivar en Ariane? Binnenkort volgt een interview dus houd de website in de gaten!

Tijdens de landelijke inspiratieweek van de beweging Radicale Vernieuwing Verpleeghuiszorg zijn er vanuit De Riethorst Stromenland twee online workshops LevensLuister gegeven. Tijdens de workshop hebben we stil gestaan bij wat betekent luisteren voor jou? Daarnaast hebben deelnemers geproefd aan LevensLuisteren: naar jezelf luisteren en met echte aandacht en vanuit een open houding naar de ander luisteren. Enkele reacties op de workshop: 'Leuk opgezet, goed om zelf te ervaren!' en 'Ik heb genoten van de workshop vanwege de inhoud en de interactieve opzet!'

In de radicale vernieuwing Late Night Show van 28 september 2020 een kort voorproefje op de workshop: https://youtu.be/TV5O7xDuxdg

Op 29 september hadden we (nadat we eerder moesten uitstellen vanwege corona) de eerste live workshop op locatie Mauritsstaete. Mauritsstaete is een locatie van De Riethorst Stromenland in Geertruidenberg met 137 zorgwoningen en aanleunwoningen voor cliënten die verzorging nodig hebben. Positieve gezondheid: de brede blik op de cliënt en uitgaan van wat iemand wèl kan zijn belangrijke uitgangspunten in de zorg. Tijdens de workshop hebben we de verbinding gemaakt tussen positieve gezondheid en LevensLuister.

Na de Health Innovation School in 2019 hebben Marieke Beekers en Jessie Wagemakers het concept verder doorontwikkeld tot LevensLuister. LevensLuister hebben we gelanceerd tijdens de Dutch Design Week 2019.